ความรู้เกี่ยวกับการดับเพลิงในอาคารสูง |
ในขณะที่เพลิงไหม้ภายในอาคารความสูญเสียอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นได้ในขณะที่
เกิดเพลิงไหม้นั้นมีสาเหตุอยู่ 2 ประการใหญ่ๆ คือ
1.
อันตรายที่เกิดจากความร้อนหรือเปลวไฟ
2.
อันตรายที่เกิดจากควันไฟและไอแก๊สพิษ
ซึ่งจะเป็นอันตรายที่มีคุณลักษณะพิเศษที่แตกต่างกัน
สิ่งสำคัญซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้มีผู้เสียชีวิตเพราะไอพิษและควันไฟเป็นจำนว
นมากและบางครั้งก็สามารถทำอันตรายถึงชีวิตได้ไม่ว่าจะอยู่ใกล้ไกลจากจุดเกิด
เพลิงไหม้เพียงใดก็ตาม
เพลิงไหม้ที่เกิดขึ้นส่วนมากถึงจะเป็นไฟที่มีขนาดเล็ก
แต่จำนวนปริมาณควันและไอแก๊สที่มีเป็นจำนวนมหาศาลซึ่งจะทำให้การมองเห็นลดน้
อยลงรวมทั้งจะเป็นอันตรายกับดวงตาและระบบการหายใจ
จึงทำให้การหาทางออกในขณะที่ทำการหนีไฟนั้นเป็นไปด้วยความยากลำบาก
โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับบุคคลที่เป็นบุคคลภายนอกหรือผู้มาเยี่ยมเยือนไม่คุ้นเค
ยกับสถานที่นั้นๆ
ฉะนั้นในการออกแบบแผนก่อสร้างของสถาปนิกก็ต้องคำนึงถึงความยากง่ายในการอพยพ
หนีภัยในกรณีที่เกิดเพลิงไหม้หรือเหตุฉุกเฉินต่างๆ
ดังตัวอย่างที่เกิดขึ้นกับสำนักงานใหญ่ๆที่มีห้องทำงานหลากหลายไม่ว่าห้องเก
็บของต่างซึ่งอาจรวมทั้งห้องประชุมก็มากมาย
บางครั้งในยามปกติธรรมดาแขกผู้มาเยือนก็ยังมีการสับสนได้ในบางคราวด้วยซ้ำไป
ในการที่จะหาทางเข้าออกจากสำนักงานนั้น
ฉะนั้นป้ายชี้แสดงเส้นทางการอพยพหนีภัยในกรณีฉุกเฉินที่ติดตั้งไว้แน่ชัดและถูกต้องก็จะทำให้เกิดความปลอดภัยกับชีวิตมากขึ้นเท่านั้น
ความสูงของตึกอาคารสำนักงานก็เป็นส่วนประกอบสำคัญอีกประการหนึ่งเพราะใน
ปัจจุบันอาคารที่ก่อสร้างมานั้นมีความสูงมากเกินกว่ารถกระเช้าของหน่วยดับเพ
ลิงซึ่งอาจจะมีความสามารถเข้าทำการดับเพลิงหรือช่วยเหลือผู้คนที่อยู่ในอาคา
รนั้นๆได้เพียงอาคารชั้นที่7-8 เท่านั้น
การออกแบบก่อสร้างที่ดีและถูกต้องจึงมีผลอย่างมากในการที่จะช่วยลดอันตรายแล
ะความสูญเสียที่อาจจะเกิดขึ้นเมื่อเกิดเพลิงไหม้
รูปแบบของอาคารกับอุปสรรคในการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ดับเพลิง
ตามขั้นตอนที่ถูกต้องและแนะนำให้ปฏิบัติซึ่งปกติจะไม่ค่อยมีผู้ปฏิบัติไ
ม่ว่าจะติดขัดเรื่องเวลาที่คิดว่าจะต้องเสียไปหรืองบประมาณค่าใช้จ่ายที่อาจ
จะเกิดข
ึ้น เมื่อทางสถาปนิกผู้ออกแบบ
หรือเจ้าของผู้ลงทุนก่อสร้างอาคารสำนักงานนั้นๆ
คิดว่าเมื่อปฏิบัติตามกฎหมายเท่าที่มีอยู่ในแต่ละเมืองแต่ละประเทศก็คิดว่าพ
อเพียงแล้วโดยอาจจะลืมคิดถึงไปว่าความถูกต้องในเชิงปฏิบัติตามสากลนิยมเขาคว
รจะปฏิบัติให้ถูกต้องและดีที่สุดอย่างไร
ในขณะที่เกิดเพลิงไหม้ขึ้นนั้น ขั้นตอนในการปฏิบัติของหน่วยดับเพลิงคือ
การอพยพช่วยเหลือผู้คนการควบคุมเพลิงและดับเพลิงจนถึงการควบคุมไม่ให้เพลิงท
ี่ดับไปแล้วลุกไหม้ขึ้นมาอีกหรือทำความเสียหายตามมาหลังจากเพลิงสงบไปแล้วก็
ตาม
เช่นอาคารที่เกิดชำรุดเสียหายจากเพลิงไหม้พังทลายลงมาเป็นอันตรายกับบุคคลที
่เกี่ยวข้อง
ฉะนั้นอาคารที่พักสำนักงานยิ่งมีความสูงหรือขนาดใหญ่มากขึ้นเท่าไรก็จะต้องใ
ช้เจ้าหน้าที่ดับเพลิง
และกู้ภัยมากขึ้นเท่านั้น
ซึ่งในบางกรณีจะต้องทำการดับเพลิงและช่วยชีวิตผู้ท
ี่อาจติดอยู่ภายในอาคารไปพร้อมๆ กัน เมื่อเกิดเพลิงไหม้แล้ว
ทางสำหรับเจ้าหน้าที่ดับเพลิง
และกู้ภัยที่จะเข้าออกสู่อาคารที่เกิดเหตุนั้นๆ
พร้อมอุปกรณ์ซึ่งเราจะกล่าวเฉพาะตัวอาคารเท่านั้นจะไม่รวมถึงถนนที่จะเข้าสู
่อาคารนั้นๆ ซึ่งจะกล่าวถึงในบทความต่อๆ ไป
เจ้าหน้าที่ดับเพลิงอาจจะพบกับอุปสรรคหลายๆ
อย่างในการที่เข้าทำการดับเพลิงไม่ว่าจะเป็นตึกที่มีขนาดใหญ่มีหลายชั้นเพรา
ะเป็นอาคารสูง กรอบประตู กำแพงผนังกั้นห้องต่างๆ
ซึ่งจะเป็นตัวกั้นไม่ให้ควันและความร้อนแผ่ระบายออกสู่ภายนอกหรือห้องอื่นๆ
ควันไฟ
เมื่อสะสมมากขึ้นก็จะทำให้เจ้าหน้าที่ดับเพลิงไม่สามารถมองเห็นจนทำให้การช่
วยเหลือผู้คนที่ติดอยู่รวมทั้งการดับเพลิงไม่ประสบความสำเร็จ
ตึกที่ไม่มีหน้าต่าง
หรือพื้นที่อับเช่นห้องใต้ดินก็จะสร้างปัญหาเป็นอย่างมากในการดับเพลิง
สาเหตุเพราะควันไฟและความร้อนจะสะสมอยู่ภายในไม่สามารถจะระบายออกสู่ภายนอก
ฉะนั้นการออกแบบวางแปลนห้อง ช่องทางเข้าออกต่างๆ
ของตัวอาคารหากมีจำนวนไม่เพียงพอ
ในการที่จะเข้าทำการดับเพลิงก็ควรให้มีการเพิ่มเติมแก้ไข
ให้มีระบบป้องกันดับเพลิงต่างๆ เพิ่มขึ้น
ไม่ว่าจะเป็นระบบหัวฉีดน้ำเป็นฝอยแบบอัตโนมัติ (Automaticsprinkler
system) เพิ่มเติมความทนทานไฟของผนังกำแพงกั้นห้องให้ยาวนานขึ้น
จัดให้มีหัวฉีดพร้อมสายต่อเข้ากับระบบน้ำดับเพลิงของอาคารเองและจากดับเพลิง
จากภายนอก นอกเหนือจากนี้อาจจะมีระบบระบายควันอัตโนมัติ
แต่ระบบหัวฉีดน้ำเป็นฝอยแบบอัตโนมัติจะเป็นระบบที่ดีที่สุดไม่ว่าจะเป็นการป
้องกันแบบใดก็ตาม การระบายอากาศ และ ควันไฟ
การระบายควันและอากาศพิษจะเป็นส่วนประกอบที่สำคัญในการควบคุมเพลิง
เพราะจะแสดงถึงความสามารถและประสิทธิภาพของเจ้าหน้าที่ดับเพลิงว่าประสบความ
สำเร็จหรือล้มเหลวในการดับเพลิง อันมีต้นเหตุมาจาก
การระบายควันไฟไอพิษและความร้อนออกจากอาคาร
ปริมาณน้ำและการดับเพลิงด้วยน้ำ
น้ำยังคงเป็นสิ่งที่ดีที่สุดที่ใช้ในการดับเพลิงที่เกิดขึ้นกับอาคาร
นอกเหนือจากระบบอื่นๆ ที่อาจจะนำมาติดตั้งเช่นระบบดับเพลิงด้วยก๊าซเฉื่อย
(คาร์บอนไดออกไซด์, ฮาลอน) หรือชนิดผงเคมีแห้ง
ฉะนั้นปริมาณน้ำและแรงดันน้ำที่ใช้ในการดับเพลิงจะต้องมีอย่าง
เพียงพอไม่ว่าจะเป็นการเดินท่อจากรถดับเพลิงของหน่วยท้องถิ่น
หรือมีถังเก็บบรรจุน้ำระบบปั้มน้ำของตัวอาคารเองก็ตาม ก็ควรจะ
ต้องคำนึงถึงขนาด ปริมาณ และแรงดันของน้ำในท่อดับเพลิงว่าเพียงพอหรือไม่
โดยเฉพาะอาคารที่มีความสูงมาก ๆ หรือกว้างใหญ่มากด้วย
ในกรณีที่เกิดเพลิงไหม้เป็นพื้นที่กว้างและจะต้องใช้น้ำในการดับเพลิงด้วยระ
บบหัวฉีดน้ำแบบเป็นฝอย (Sprinkler) หรือด้วยหัวฉีดน้ำก็ตาม
ปริมาณและแรงดันของน้ำภายในท่อจะลดลงด้วย หากมีการใช้น้ำจำนวนที่มาก
ฉะนั้นจุดรับน้ำให้กับข้อต่อพิเศษสำหรับต่อให้กับตัวอาคารนั้นจะต้องอยู่ในจ
ุดที่สามารถมองเห็นได้ง่ายสามารถปฏิบัติงานเข้าออกและต่อท่อเข้ากับท่อดับเพ
ลิงของอาคารได้สะดวกและรวดเร็ว
การระบายน้ำที่ใช้แล้วจากการดับเพลิง
ปริมาณน้ำที่เกิดจากการดับเพลิงจะมีผลกระทบต่อการปฎิบัติการขั้นสุดท้ายที่จะหาจุดที่อาจจะยังคงติดไฟอยู่
หรือขั้นตอนสอบสวนหาสาเหตุของการเกิดเพลิงไหม้
และสำรวจความเสียหายหลังจากเกิดเพลิงไหม้
หน่วยดับเพลิงจะต้องหาจุดและท่อที่จะสามารถระบายน้ำที่เกิดจากการดับเพลิงออกจากอาคารได้อย่างมีประสิทธิภาพ และรวดเร็ว
ซึ่งอาจจะเป็นผลกระทบโดยตรงต่อชีวิตและทรัพย์สิน หากเกิดภาวะรับน้ำหนักไม่ไหว ผลกระทบและอุปสรรคที่เกิดจากแบบของอาคารต่อการดับเพลิง
การออกแบบและวางแบบของอาคารโดยสถาปนิก
จะเป็นผลกระทบโดยตรงและสำคัญอย่างมากในการดับเพลิงไม่เพียงแต่เป็นการยากง่ายในการปฏิบัติการเข้าออก
จะเป็นตัวกำหนดขอบเขตความสามารถในการที่จะควบคุมเพลิงจะลดลงเมื่อไฟได้ลุกลามไปในแนวดิ่ง คือลามขึ้นชั้นต่อๆ ไป
เพราะในบางครั้งสาเหตุเนื่องจากการออกแบบ และวัสดุที่ใช้ เป็นฝ้า
ผนังกำแพงกั้น
ช่องระบายเครื่องปรับอากาศด้วยส่วนประกอบดังกล่าวมานั้นจะเป็นตัวทำให้ไฟสามารถลุกลามในแนวดิ่งไปยังชั้นต่อๆ ไปได้ง่ายและรวดเร็วขึ้น
ระบบป้องกันการแจ้งเตือนและการติดต่อสื่อสาร
เวลาคือกุญแจสำคํญจะเป็นทั้งตัวกำหนดอัตราการสูญเสียชีวิตและทรัพย์สินหากสา
มารถดับเพลิงได้เร็วเพียงใดความสูญเสียก็จะลดลงเท่านั้นฉะนั้นหากเราสามารถจ
ะรู้ว่าเกิดเพลิงไหม้เร็วเท่าใดจากตัวรับสัญญาณที่ติดตั้งก็จะทำงานเมื่อได้
รับความร้อนหรือควันไฟเมื่อได้ยินสัญญาณเตือนดังขึ้นแล้วก็จะอยู่กับการปฏิบ
ัติตามขึ้นตอนการดับเพลิงและควบคุมเพลิงอย่างถูกต้องซึ่งในขั้นตอนนั้นๆจะปร
ะกอบไปด้วยการแจ้งสัญญาณฉุกเฉินการติดต่อสื่อสารประสานงานและการดับเพลิงมัน
เป็นการไม่ง่ายนักที่จะตัดสินชี้ชัดไปว่าเมื่อเราแจ้งสัญญาณฉุกเฉินเตือนไปย
ังผู้ที่เกี่ยวข้องทราบการอพยพหนีภัยออกจากตึกก็คงเป็นข้อปฏิบัติเบื้องต้นส
ำหรับตึกอาคารขนาดเล็ก
แต่หากว่าในกรณีที่เป็นตึกหรืออาคารสูงนั้นจะต้องประสบกับปัญหายุ่งยากมากมา
ยไม่ว่าจะเป็นผู้คนที่เกี่ยวข้องเวลาที่ใช้จะเป็นเวลาที่ยาวนานมาก
ควรจะมีพื้นที่ที่เป็นที่ปลอดภัยสำหรับหลบภัยภายในตัวอาคารสูงเองและขั้นตอน
การปฏิบัติจะต้องถูกจำแนกออกเป็นกรณีๆ
ไปแล้วแต่สถานะการณ์ที่อาจจะถูกสมมุติขึ้น
เพื่อทดสอบขั้นตอนการอพยพที่ถูกต้อง
ส่วนการติดต่อสื่อสารนั้นจะเป็นตัวช่วยทำให้การดับเพลิงมีประสิทธิภาพเพิ่มม
ากขึ้นและเป็นการเตือนแนะนำผู้เกี่ยวข้องให้สามารถปฏิบัติงานได้ตามวัตถุประ
สงค์รวมทั้งเป็นการติดต่อกับหน่วยดับเพลิงจากภายนอกเพื่อเข้ามาช่วยเหลือเป็
นต้นบางครั้งผู้คนที่อยู่ในบริเวณที่เกิดเพลิงไหม้เข้าใจผิดไปว่าเมื่อมีผู้
ใดกดสัญญาณแจ้งเหตุเพลิงไหม้แล้วจะเป็นการแจ้งเจ้าหน้าที่ดับเพลิงได้รับทรา
บในทันทีซึ่งในความเป็นจริงส่วนมากจะไม่ได้เป็นอย่างนั้น
ฉะนั้นจึงควรจำไว้ว่าการแจ้งเหตุฉุกเฉินจะใช้เวลาไม่กี่วินาทีเท่านั้นเพื่อ
แลกกับเวลาที่อาจจะ
เสียไปเป็นเวลาหลายสิบนาทีกว่าที่หน่วยดับเพลิงจะมาถึงในขณะที่เกิดเพลิงไหม
้นั้นจะต้องทำความควบคุมเพลิงให้อยู่ในพื้นที่จำกัดและปล่อยให้เพลิงไหม้จนก
ว่าจะไหม้วัสดุที่สามารถติดไฟจนหมดไปหรือโดยการควบคุมการแผ่ลุกลามขยายของเพ
ลิงไหม้เพื่อถ่วงเวลาให้การอพยพผู้คนออกจากพื้นที่อันตรายจนหมดเสียก่อน
การควบคุมทางตรงตั้งแต่การออกแบบก่อสร้าง โดยวิธีใช้วัสดุทนไฟ เช่น
กำแพงห้อง
ฝ้าเพดานต่าง ๆ
ระยะเวลาที่กำหนดเป็นมาตรฐานว่าสามารถคงทนได้นานอย่างน้อยเท่าไรก็อยู่กับว่
าเป็นส่วนไหนของอาคารมีความสำคัญอย่างไรบ้างหากเป็นพื้นที่ๆ
มีผู้คนอยู่เป็นจำนวนมากก็จะต้องใช้วัสดุที่ทนความร้อนได้นานนานพอที่จะทำกา
รเคลื่อนย้ายคนและมีเวลาพอที่หน่วยดับเพลิงจะสามารถเข้ามากู้สถานการณ์ให้ดี
ขึ้น
เราหวังเป็นอย่างยิ่งว่า
บทความที่เขียนมาแล้วข้างต้นจะช่วยมีส่วนให้ผู้รับผิดชอบ
ตั้งแต่การออกแบบการควบคุมการก่อสร้าง
เจ้าหน้าที่ดับเพลิงที่รับผิดชอบในแต่ละพื้นที่
ได้พิจารณาเตรียมการล่วงหน้า ก่อนที่เหตุการณ์จะเกิดขึ้น
เพราะเมื่อถึงวันนั้นเวลานั้นมันอาจจะสายเกินกว่าที่เราจะทำการแก้ไขใดๆ
ได้ ขอให้ตั้งใจ ใส่ใจ ในการดำเนินงานและเตรียมการรับสถานการณ์
ขอให้โชคดีและปลอดภัย
ครับ
ที่มา www.thaifire.com (สถาบันฝึกดับเพลิงและกู้ภัยชั้นสูง)
โดย คุณชาติชาย ไทยกล้า
|